والدین هلیکوپتری: مانع بزرگی برای پرواز کودکان
تصور کنید کودکی دارید که همچون گل ظریفی است که باید از هرگونه آسیبی محافظت شود. طبیعی است که بخواهید بهترین‌ها را برای فرزندتان بخواهید و او را از هرگونه درد و رنجی دور نگه دارید. اما آیا این مراقبت بیش از حد می‌تواند به جای کمک، به فرزندتان آسیب برساند؟
در این مقاله به صفر تا صد نکاتی لازم راجع به والدین هلیکوپتری، می پردازیم.
والدین هلیکوپتری چه کسانی هستند؟
والدین هلیکوپتری، مانند هلیکوپتری که دائماً بالای سر فرزندانشان چرخ می‌زند، به شدت درگیر زندگی روزمره آن‌ها هستند. آن‌ها اغلب وظایف فرزندانشان را انجام می‌دهند، تصمیمات بزرگ و کوچک آن‌ها را می‌گیرند و حتی در کوچک‌ترین چالش‌ها به کمک آن‌ها می‌شتابند.
والدین هلیکوپتری، به شدت نگران موفقیت و خوشبختی فرزندانشان هستند و برای دستیابی به این هدف، در همه امور زندگی آن‌ها دخالت می‌کنند.
چرا والدین، هلیکوپتری می‌شوند؟
دلایل مختلفی می‌تواند باعث شود والدین، سبک فرزندپروری هلیکوپتری را انتخاب کنند:
1.گذشته ی شخصی: بعضی والدین ممکن است در کودکی خودشان سختی های زیادی کشیده باشند و از محبت و حمایت کافی والدین بهره مند نشده باشند، بنابراین وقتی خودشان والد می شوند، تلاش می کنند به گونه ای افراطی نیازهای فرزندشان را فراهم کرده و او را حمایت کنند. پس تجربیات تلخ دوران کودکی یا نوجوانی، می‌تواند موجب شود والدین بخواهند از فرزندان خود در برابر چنین تجربیاتی محافظت کنند.
2.ترس از شکست کودک: والدین هلیکوپتری ممکن است نتوانند شکست فرزندشان را تحمل کنند و به همین دلیل، سعی می‌کنند از هرگونه احتمالی برای شکست او جلوگیری کنند. آن ها نمی‌خواهند فرزندشان هیچ احساس ناخوشایندی را تجربه کند که برخلاف سیر و طبیعت زندگی است.
3.احساس گناه: برخی والدین به دلیل مشغله کاری یا دلایل دیگر، احساس می‌کنند که به اندازه کافی به فرزندشان توجه نمی‌کنند و به همین دلیل، سعی می‌کنند با دخالت بیش از حد، این کمبود را جبران کنند.
4.فشار اجتماعی: انتظارات جامعه، خانواده و دوستان، می‌تواند والدین را تحت فشار قرار دهد تا فرزندانی موفق و کامل تربیت کنند.
مثلا ممکن است اگر استقلال و آزادی بیشتری به فرزندتان بدهید، توسط دیگران سرزنش شوید و والدین بی فکر و بیخیال خوانده شوید. در حالی که اغلب این اوقات، فشار اجتماع تعیین کننده و واقعی نیست. چون شما بهتر از هرکسی آگاهانه به دنبال تربیت فرزندان هستید.
5.نگرانی بیش از حد: ترس از آسیب دیدن فرزند، نگرانی از آینده او و میل به محافظت بیش از حد از او، والدین را به سمت کنترل بیشتر سوق می‌دهد.
6.کمال‌گرایی: والدین کمال‌گرا، انتظار دارند فرزندشان در همه زمینه‌ها بهترین باشد و همین امر باعث می‌شود تا بیش از حد درگیر زندگی فرزندشان شوند.
7.کمبود اعتماد به نفس: برخی والدین به دلیل کمبود اعتماد به نفس خود، نمی‌توانند به فرزندشان اجازه دهند تا به تنهایی تصمیم‌گیری کند و مسئولیت کارهای خود را بپذیرد.
8.تغییرات اجتماعی: با پیچیده‌تر شدن جامعه و افزایش رقابت، والدین ممکن است احساس کنند که برای موفقیت فرزندانشان باید بیشتر تلاش کنند.
9.دسترسی آسان به اطلاعات: با وجود اینترنت و رسانه‌های اجتماعی، والدین به اطلاعات زیادی درباره تربیت فرزند دسترسی دارند و ممکن است احساس کنند که باید از تمام این اطلاعات استفاده کنند تا عقب نمانند.
عواقب فرزندپروری هلیکوپتری چیست؟
فرزندپروری هلیکوپتری می‌تواند عواقب جدی برای کودک داشته باشد:
1.کاهش اعتماد به نفس: فرزندان والدین هلیکوپتری، به دلیل عدم تجربه شکست و حل مشکلات به تنهایی، ممکن است اعتماد به نفس پایینی داشته باشند. آن‌ها ممکن است باور کنند که بدون کمک دیگران قادر به انجام هیچ کاری نیستند.
2.کاهش خلاقیت: وقتی همه تصمیمات توسط والدین گرفته می‌شود، فرصتی برای بروز خلاقیت و نوآوری در فرزندان باقی نمی‌ماند.
3.وابستگی بیش از حد: این کودکان ممکن است به والدین خود وابستگی شدیدی پیدا کنند و در برقراری روابط سالم با دیگران مشکل داشته باشند.
4.مشکلات در روابط اجتماعی: کودکی که در تصمیم‌گیری‌های خود مستقل نیست، نمی‌تواند به خوبی با دیگران ارتباط برقرار کند و دوستان واقعی پیدا کند و چه بسا ممکن است از ارتباط با دیگران هراس داشته باشد و هیچ کس را جز آنکه مورد تایید والدین است نپذیرد.
5.اضطراب و افسردگی: نگرانی دائمی والدین هلیکوپتری، ممکن است باعث ایجاد استرس و اضطراب در فرزندان شود.
همچنین فشارهای ناشی از انتظارات بالای والدین، می‌تواند منجر به بروز اضطراب و افسردگی در کودک شود.
6.عدم مسئولیت‌پذیری: کودکی که عادت کرده است همه کارهایش توسط والدینش انجام شود، مسئولیت‌پذیر نخواهد بود.
چگونه یک والد هلیکوپتری نباشیم؟
برای اینکه یک والد هلیکوپتری نباشید، می‌توانید موارد زیر را انجام دهید:
1.به فرزندتان استقلال دهید: به تدریج وظایف بیشتری را به فرزندتان واگذار کنید تا او بتواند مهارت‌های زندگی را بیاموزد.
درباره استقلال کودکان بیشتر بدانید!
2.به فرزندتان کمک کنید تا مشکلاتش را حل کند: به جای اینکه مشکلات فرزندتان را حل کنید یا سریع به او راه حل بدهید، کمک کنید تا راه حل‌های خودش را پیدا کند.
راجع به حل مسئله کودکان بیشتر بخوانید!
3.به فرزندتان اجازه دهید که اشتباه کند: اشتباه کردن و حتی شکست بخشی از زندگی است و به رشد فرد کمک می‌کند. پس به جای تلاش دائمی برای هموار کردن مسیر فرزندتان، در زمان اشتباهات و شکست ها کنارش باشید، با او همدلی کنید و اجازه دهید آن ها را تجربه کند.
4.حمایت عاطفی: به فرزندتان نشان دهید که همیشه در کنارش هستید و به او اعتماد دارید ولی قرار نیست به جای او زندگی کنید.
5.تعیین حد و مرز: به فرزندتان بیاموزید که چگونه با چالش‌ها روبرو شود و مسئولیت‌پذیر باشد و حدود معینی را در خانه و فعالیت های بیرونی تعیین کنید.
۵ رازطلایی خانواده های آگاه که باید بدانید!
قدم های مهم برای تغییر سبک فرزندپروری هلیکوپتری
فرزندپروری هلیکوپتری، اگرچه از سر دلسوزی است، اما می‌تواند مانع رشد استقلال و اعتماد به نفس کودک شود. برای تغییر این سبک و حرکت به سمت فرزندپروری مشارکتی تر، راهکارهای زیر پیشنهاد می‌شود:
راجع به سبک های فرزند پروری بیشتر بدانید!
۱. تدریجی عمل کنید:
-تعیین اهداف کوچک: به جای تغییر ناگهانی، اهداف کوچکی را برای خود تعیین کنید. مثلاً، به جای انجام تمام تکالیف فرزند، ابتدا اجازه دهید او بخشی از کار را خودش انجام دهد.
-صبر و حوصله: تغییر سبک فرزندپروری نیاز به زمان دارد. صبور باشید و به خود و فرزندتان فرصت دهید تا به این تغییرات عادت کند.
۲. به فرزندتان اعتماد کنید:
-توانایی‌های او را باور کنید: به فرزندتان نشان دهید که به توانایی‌های او ایمان دارید. حتی اگر اشتباهی مرتکب شد، به او کمک کنید تا از آن درس بگیرد.
-فضای امن ایجاد کنید: محیطی را فراهم کنید تا فرزندتان آزادانه احساسات، افکار و نگرانی‌های خود را بیان کند.
۳. مسئولیت‌ها را به او واگذار کنید:
-کارهای روزمره: کارهای ساده‌ای مانند مرتب کردن اتاق، چیدن میز غذا یا کمک در کارهای خانه را به او بسپارید.
-تصمیم‌گیری‌های کوچک: اجازه دهید در تصمیم‌گیری‌های کوچک، مانند انتخاب لباس یا برنامه‌های آخر هفته، نقش داشته باشد.
۴. او را تشویق به حل مسئله کنید:
-اجازه اشتباه: اجازه دهید فرزندتان تجربه شکست را داشته باشد و خودش راه حل پیدا کند.
-راهنمایی نه انجام دادن:به جای انجام کارها به جای او، او را راهنمایی کنید تا خودش بتواند مشکل را حل کند.
۵. مهارت‌های اجتماعی او را تقویت کنید:
-ارتباط با دیگران:او را تشویق کنید تا با دوستان و همسالان خود ارتباط برقرار کند.
-حل تعارضات: به او بیاموزید که چگونه تعارضات را به صورت مسالمت‌آمیز حل کند.
درباره ی مهارت های اجتماعی نیز بخوانید!
۶.از او بخواهید برای خودش برنامه‌ریزی کند:
برنامه روزانه: کمک کنید تا برنامه روزانه‌ای برای خودش تنظیم کند و به آن پایبند باشد.
“همه چیز درباره ی برنامه ریزی برای کودکان” را اینجا بخوانید!
-مدیریت زمان: به او بیاموزید که چگونه زمان خود را مدیریت کند.
۷. به او یاد دهید که از شکست نترسد:
-اهمیت شکست: به او توضیح دهید که شکست بخشی طبیعی از زندگی است و فرصتی برای یادگیری است.
-نگرش مثبت: به او کمک کنید تا نگرش مثبتی نسبت به شکست داشته باشد و این مستلزم دقت در نگاه و واکنش خودتان نسبت به شکست های زندگی است.
۸.از متخصصان کمک بگیرید:
اگر در تغییر سبک فرزندپروری خود با مشکل مواجه هستید، از یک مشاور والدگری و تربیت کودک کمک بگیرید.
سخن پایانی!
مهم است بدانیم که فرزندپروری هلیکوپتری، اگرچه از روی عشق و دلسوزی است، اما می‌تواند عواقب منفی برای کودک و فشار زیادی برای والدین داشته باشد. بنابراین، باید تلاش کنیم تا به عنوان والد، بتوانبم بین حمایت و استقلال، تعادل برقرار کنیم.
نویسنده
زهرا خسروآبادی
مشاور خانواده، پژوهشگر و نویسنده حوزه تربیت کودک
