وسواس کودکان؟ چرا و چگونه؟

اگر این روزها و به ویژه بعد از کرونا، فکر می کنید که فرزندتان درگیر وسواس شده است و از ادامه پیداکردن آن احساس نگرانی می کنید، این مقاله مخصوص شماست!

اگر فرزند شما هم مرتب دست هایش را می شوید و دستشویی های طولانی دارد چون همه جا را آب کشی می کند، به خمیر بازی و گل دست نمی زند و از کثیف شدن بدش می آید. یا با خیس شدن لباس هایش قشقرق راه می اندازد یا حتی ماشین ها و عروسک هایش را همیشه باید در یک خط و منظم بچیند و … احتمالا گمان می کنید او وسواس دارد و می گویید:« فرزندم وسواس گرفته چیکار کنم؟»

اما قبل از اینکه به راهکارهای کاهش علائم وسواس در کودکان بپردازیم لازم است اندکی راجع به دلایل بروز آن ها در فرزندتان آگاه شوید:

*مواردی مثل حساسیت و وسواس خود والدین روی نظم، نجس و پاکی می تواند موجب شود این نشانه ها در فرزند هم بروز پیدا کند.
*همچنین چهارچوب های زیاد، بکن و نکن های مدام، سخت گیری به کودک برای منظم و مرتب بودن یا تمیز و در قالب بازی کردن نیز از عوامل موثر ایجاد وسواس هستند.
* تذکر های زیاد و دادن آگاهی بیش از حد به کودک مثل اینکه: « اینجوری نکن کثیف میشی»، «اون رو نخور چون دل درد می گیری»، «به اون دست نزن باعث میشه که مریض بشی» و … می تواند او را درباره فعالیت های روزمره و سلامتی حساس کند.
*و اما اضطراب، ریشه ی اصلی وسواس است که می تواند به دلایل مختلفی در فرزند شما اتفاق بیفتد مثل سوگ عزیزان، بحران های خانوادگی و اختلاف یا بیماری والدین و… که قبل از هرچیزی باید آن را مدنظر قرار دهید.

در ادامه به شما 5 راهکار کلیدی ارائه می دهیم که برای کاهش وسواس فرزندتان، مثل آب روی آتش عمل می کند:

1. برچسب را بردارید و از خودتان شروع کنید.

اصلا و ابدا به کودک برچسب وسواسی نزنید و پیش رویش به حساس بودن او اشاره نکنید.

مثلا نگویید:«خیلی وسواسی شدی یا حساسی و کارهای عجیب و غریب می کنی و …». زیرا آگاه شدن او به داشتن وسواس، مهم ترین عاملی است که موجب ماندگاری و تثبیت آن در شخصیت کودک می شود.
همینطور از آنجایی که معمولا ریشه وسواس کودکان، به دلیل وسواس مادر یا پدر است؛ پس اگر حساسیت های شما به عنوان والد زیاد است، لطفا آن ها را کمتر کنید یا در صورتی که نشانه های وسواس را در خودتان ارزیابی می کنید، به مشاور مراجعه کنید زیرا؛ شما اولین الگوی فرزندتان هستید، اگر تغییر کنید، کودک هم به تبع شما اصلاح می شود و حساسیت هایش کاهش می یابد.

2. کارهای قالب شکن انجام دهید.

اگر خانه و زندگی شما همیشه نظم خاصی دارد و معمولا یک روند ثابت و قوانینی برای کارها دارید، اندکی متفاوت عمل کنید؛ یعنی مثلا اگر همیشه روی میز غذا می خورید هرچند وقت یه بار سفره بیندازید و روی زمین بنشینید، یا اگر همیشه فقط روی کاغذ با مداد نقاشی می کشید، این دفعه با انگشت روی دیوار حمام رنگ بازی کنید.

3. امر و نهی و سرزنش را فراموش کنید.

هرچقدر بیشتر به بچه ها امر و نهی داشته باشید، بیشتر حساس می شوند و ریشه های وسواس در وجود آن ها محکم تر می شود؛ پس لطفا به تدریج تمرین کنید که از تذکرهایتان کم کنید، مدام به او نگویید: «دستت رو شستی؟»، «صاف بشین»، «چرا اینجوری می خوری؟»، «تمیز بخور»، «اسباب بازی ها رو پخش و پلا نکن» و ….

4. آموزش و آگاهی بیش از حد، ممنوع!

قرار نیست بچه ها از سنین کم، راجع به جزئیات، همه واقعیت ها و اخبار و… مطلع باشند.
وقتی درباره میکروب ها، بیماری ها، دستورالعمل های بهداشتی و… بارها به آن ها توضیح می دهید، عجیب نیست که حساسیت، اضطراب و ترس آن ها بیشتر شود و به دنبال آن نشانه های وسواس بروز کند.

5. به فضاهای باز و طبیعت بیشتر سر بزنید.

مکان های باز و طبیعی به بچه ها این امکان را می دهند که آزاد تر باشند و با محدودیت های کمتری فعالیت انجام بدهند و شما هم نگران کثیف شدن خانه نباشید.
پس فرصت هایی را فراهم کنید که با همسالان و خانواده، به پارک ها، جنگل ها و … سر بزنید و از ابزارهایی برای آب بازی، رنگ بازی، گل بازی، کشف و جست و جو و ساخت و ساز طبیعی، غافل نشوید.

در پایان!

به خاطر داشته باشید آن چیزی که موجب کاهش علائم وسواس می شود قبل از هرچیزی، کاهش اضطراب کودک، روابط امن در خانواده و آزادی در فعالیت هاست.
ضمن اینکه نکات فوق نمی تواند به مثابه یک اکسیر معجزه آسا برای فرزندتان عمل کند، مگر اینکه آن ها را جدی گرفته و به صورت مستمر به کار بگیرید و اجازه دهید به مرور زمان حل شود.
نکته آخر اینکه اگر شاهد تشدید نشانه ها بودید، لطفا از یک درمانگر کودک کمک بگیرید، گاهی با همراهی یک مشاور دلسوز مسیر بهبود بهتر و سریع تر طی می شود.