8 نکته برای تشویق تفکر خلاق در کودکان
“چه کاری می تونم انجام بدم تا به فرزندم کمک کنم خلاق تر بشه؟”
“ابزار خلاقیتی که باید استفاده کنم چیه؟”
اگر این سوالات ذهن شما را هم درگیر کرده و به فکر تربیت کودکان خلاق هستید، با این 8 نکته کاربردی و عملی، همراه باشید.
با این نکات می توانید به فرزندتان کمک کنید مهارت‌های ضروری برای حل مسئله، تصمیم‌گیری و تفکر مستقل خود را گسترش دهد.
در خانه، مدرسه یا در موقعیت های روزمره زندگی، فرقی نمی کند، فقط کافی است عینک خلاقیت خودتان را به چشم بزنید و راه های پرورش آن را کشف کنید:
1. سوالات “چه می شد اگر”
به کودک آموزش دهید که بپرسد:” چه میشد اگر…؟” برای افزایش خلاقیت او، اگر بتوانید کودک را ترغیب کنید تا در مورد جهان و نحوه عملکرد آن سؤال بپرسد، به احتمال زیاد به پاسخ های منحصر به فردی می رسد.
برای یک تمرین خلاقانه سرگرم‌کننده، ببینید چه کسی می‌تواند خنده دار ترین و حتی مسخره ترین موقعیت «چه میشد» را بیاورد.
مثلا برای شروع: «اگر حیوانات ناگهان می‌توانستند صحبت کنند چه میشد؟»، «اگر در انتهای رنگین‌کمان‌ها دو دنیا وجود داشت چه میشد؟»، «اگر روزی معلم شما با یک فیل جایگزین شود، چه می‌شود؟ “.
این تمرین را در دل طبیعت یا در موقعیت های مختلف انجام دهید، پاسخ کودکان شگفت انگیز است.
2.از بازی خلاق و تخیل حمایت کنید.
اوقات فراغت بدون ساختار را به عنوان راهی برای حمایت از تفکر خلاق، فراموش نکنید. هر روز زمان مشخصی را به فرزندتان بدهید تا به طور مستقل، ایده ها و علایق خود را در خارج و داخل خانه بررسی کند.
علاوه بر این، زمانی را برای بازی خلاقانه یا اوقات فراغتی که کنجکاوی یا تفکر خلاق را تشویق می کند، اختصاص دهید.
شاید دیدن یک کاغذ سفید بزرگ و ابزارهای خام کاردستی یا یک سطل لگو، کودک را درگیر کند که:”خب با اینا چیکار کنم؟ چی بکشم؟ چی درست کنم؟”
اما همین درگیر شدن و فرصت برای تفکر یا حتی آزادانه پیش بردن فعالیت، راه را برای خلاقیت کودک باز می کند.
از بازی های تخیلی و وانمودی با دوستان، ساخت و ساز با وسایل بازیافتی نیز غافل نشوید.
3.آزادی و استقلال بدهید.
آزادی و حق انتخاب دادن به فرزندتان، بزرگ ترین مسیری است که می تواند او را به مقصد خلاقیت برساند.
به گفته روانشناسان: «کودکان از دو سالگی برای استقلال بیشتر تلاش می کنند. از این سن، شما باید فرزندتان را تشویق کنید تا تصمیمات ساده ای در مورد زندگی خود داشته باشد.» البته سطح استقلالی که می توانید از کودک انتظار داشته باشید باید متناسب با سن، توانایی و فعالیت او باشد.
قطعاً نباید انتظار داشته باشید که کودک 3 ساله شما شروع به گرفتن اتوبوس کند یا همین حالا بفهمد با یک لیوان شکسته چه کار کند!
تا حد امکان از کنترل بیش از حد کودک خودداری کنید. مثلا در زمان نقاشی و کاردستی، به او بگویید که اشکالی ندارد که خارج از خطوط شکل بکشد یا کج ببرد!
حتی می توانید او را تشویق کنید که خودش برای یک روز خودش، برنامه بریزد و حتی میان وعده یا ناهارش را آماده کند.
4. فرصت هایی برای اکتشاف و آزمایش عملی فراهم کنید.
محققان دانمارکی کشف کردند که بیرون رفتن در طبیعت نه تنها برای سلامت روان مفید است، بلکه می تواند خلاقیت را نیز بهبود بخشد. مطالعه ی آنها نشان داد که گذراندن وقت در خارج از منزل می تواند حس کنجکاوی را تقویت کند، تفکر انعطاف پذیر را تشویق کند و به بچه ها کمک کند تا دوباره شارژ شوند.
پس به محض اینکه آب و هوا مناسب بود، دست فرزندتان را بگیرید و در اطراف محله خود قدم بزنید و سعی کنید با دقت بیشتری ببینید، بشنوید و سوال کنید.
به یاد داشته باشید که از طریق کاوش و آزمایش عملی در طبیعت، کودکان می توانند راه حل های مختلفی را برای مشکلات امتحان کنند و نتایج اعمال خود را ببینند همین به آنها اجازه می دهد تا از اشتباهات خود درس بگیرند.
5. با هم کتاب بخوانید.
خواندن کتاب با صدای بلند برای کودک یا خواندن توسط خود کودکان بزرگتر، می تواند تخیل و مهارت های حل مسئله را تقویت کند.
همچنین تصویرخوانی کتاب هایی که نوشته ندارند یا متن آن ها اندک است نیز، می تواند راه خوبی برای تقویت خلاقیت فرزندتان باشد. پس از او بخواهید داستان خودش را تعریف کند.
می توانید اگر کتاب شما دارای تصاویری است، از فرزندتان بخواهید قبل از اینکه با هم آن را بخوانید، حدس بزند که صفحه درباره چیست. این می تواند به کودکان کمک کند حل مسئله و همچنین درک مطلب را تمرین کنند.
همچنین خواندن کتاب، باعث رشد تفکر انتقادی کودک می شود. همانطور که به داستان ها گوش می دهد، یاد می گیرد که ارتباط برقرار کند، نتیجه گیری کند و پیش بینی کند.
6. موبایل و کامپیوتر را برای کودک مفید کنید.
امروزه بچه ها بیشتر اوقات فراغت خود را پای موبایل و کامپیوتر می گذرانند، پس چه بهتر که آن را مفید سپری کنند.
متناسب با سن کودک، برنامه‌های کاربردی نصب کنید تا در حین بازی، یک توانایی یا مهارت کودک تقویت شود.
7.تجربه ی کارهای جدید رو تشویق کنید.
او را تشویق کنید تا چیزهای جدیدی را امتحان کند، حتی اگر مطمئن نیست که به نتیجه می‌رسد، اشکالی ندارد! برای مثال، او می‌تواند چیزی پیچیده‌تر از آنچه که معمولاً انجام می‌دهد بکشد، مسیرهای جدیدی برود و مهارت های تازه یاد بگیرد.
آموزش ریسک‌های خلاقانه به فرزندتان می‌تواند به او کمک کند که بیشتر روی فرآیند خلاقیت تمرکز کند تا نتیجه. به این ترتیب، حتی اگر پروژه ای آنطور که انتظار داشتند پیش نرود، آنها یاد می گیرند که چیز متفاوتی را امتحان کنند و از زوایای جدید فکر کنند.
8. روی فرایند تاکید کنید، نه نتیجه!
همانطور که کودک شما روی پروژه های مختلف کار می کند، فرآیند را برجسته کنید، نه فقط نتیجه نهایی را.
مثلا مهم نیست در نهایت چه چیزی نقاشی می کند، مهم این است که چگونه این کار را پیش می برد.
حتی اگر در کاری فرایند را به خوبی طی نکرد هم از او ایراد نگیرید و روی کارهایی که در آن ها توانمند تر است، تاکید کنید.
گاهی می توانید برای کودکان بزرگتر، زمانی را فراهم کنید تا درباره کاری که انجام می دهند صحبت کنند و دلایل خودشان را برای به کار گرفتن چیزهای مختلف، شرح دهند.
کلام آخر!
به خاطر داشته باشید که لزومی ندارد نکات فوق را کامل و عینا اجرا کنید.
راه های پرورش خلاقیت هر کودکی متناسب با سن و روحیات و شرایط زندگی متفاوت است. پس آن ها را مخصوص فرزند خودتان شخصی سازی کنید و از هر فرصتی در زندگی روزمره برای تقویت تفکر خلاق، استفاده کنید.
برگرفته از سایت:
نویسنده
زهرا خسروآبادی
مشاور خانواده، پژوهشگر و نویسنده حوزه تربیت کودک
